Berlijn: Vluchtelingen en vrijwilligers vinden elkaar achter de potten
Samen een café uitbaten en traditionele gerechten leren koken, zo gaat de Berlijner om met haar nieuwste gasten. We namen een kijkje bij Über den Tellerrand en Refugio, twee organisaties die op een vernieuwende manier opkomen voor vluchtelingen.
Een kookpot van verschillende culturen
Über den Tellerrand of ‘over de rand van de plaat’ is een organisatie die vluchtelingen met elkaar verbindt door kooklessen te organiseren. Daar leren de vluchtelingen elkaar recepten aan die in eigen land traditie zijn.
De organisatie bestaat uit momenteel uit 25 actieve vestigingen, voornamelijk gelegen in Duitsland, maar breidt ook uit naar andere landen zoals Nederland, Oostenrijk en Zwitserland. Vier studenten richtten in april 2014 het hoofdkwartier op in het hartje van Berlijn. De organisatie wordt deels gesubsidieerd door een programma van de overheid dat vluchtelingen financieel ondersteunt. Verrassend is dat één vestiging gelegen is in Ohio, Amerika. Een vrouw die een kookles bijwoonde in Berlijn richtte deze op. Ze was zo enthousiast dat ze besloot haar eigen vestiging op te richten in haar thuisland.
Lotta Häfele (26) stapte in 2015 voor het eerst in het bedrijf als stagiair. Sinds 2017 werkt ze fulltime voor de organisatie. ‘Het primair doel is om de gedachten van de vluchtelingen te verzetten, de positieve en leuke dingen in het leven te laten zien’, vertelt ze.
Naast koken worden zijn er ook taalspelletjes waarin de vluchtelingen elkaars moedertaal kunnen leren. Aan voetballen en knutselen wordt er ook gedaan.
Eén keer per maand organiseert Über den Tellerrand een evenement waarbij ook inwoners van Berlijn kosteloos kunnen deelnemen aan de activiteiten om zo in contact te komen met vluchtelingen. Dit om de multiculturaliteit binnen de gemeenschap te versterken. Ook bedrijven nemen deel aan deze activiteiten in de vorm van teambuilding.
“We willen ervoor zorgen dat ze niet enkel het woord “vluchteling” opgeplakt krijgen.”
‘Adverteren gebeurt enkel via sociale media. Dat heeft zowel een economische- als ecologische reden. Affiches laten drukken zou enkel de kost verhogen en daarnaast ook slecht zijn voor het milieu.’, vertelt Lotta.
Kitchen on the run
Kitchen on the run is een extra initiatief van Über den Tellerrand. Zoals de naam al aangeeft, gaat het om een mobiele keuken die zich verplaatst doorheen enkele Europese landen zoals onder andere Frankrijk, Italië en Zweden. In elk land worden burgers en vluchtelingen bij elkaar gebracht om samen te koken. Het doel van dit project is om het idee van Über den Tellerrand internationaal te verspreiden en een groter netwerk op te bouwen. Het Advocate Europe Program sponsort het initiatief. Dat programma helpt nieuwe ondernemende burgers die instaan voor onderwijs, cultuur, democratie, sociale innovatie en participatie financieel te ondersteunen.
Refugio-café: op de koffie bij een vluchteling
Al sinds 2015 vormt het Refugio-café, gelegen in het Neukölln–district van Berlijn, een ontmoetingsplaats tussen vluchtelingen en Berlijners. Lokale vrijwilligers en vluchtelingen sloegen de handen in elkaar om het gelijkvloers van het pand te veranderen in een gezellig koffiesalon. De kamers erboven worden gebruikt als woonsten en workshopruimtes.
Abdullah (25) woont al drie jaar in het gebouw. Hij is een Syrische vluchteling die via Egypte de middellandse zee overstak om uiteindelijk Duitsland te bereiken. ‘Duitsland was altijd al mijn doel omdat mijn indruk van hun cultuur positief was. De auto’s, de mode, de café cultuur; ik was er als kind al dol op. Ik wist ook dat een hogere opleiding hier degelijk en betaalbaar was. Ik had gehoord dat werkomstandigheden ook uitstekend waren’, zegt Abdullah.
Via vrienden kon hij een plaatsje in het project verkrijgen. ‘Het is niet zomaar een verblijf maar een heuse community. Je verdient je plaats door vrijwilligerswerk in het café te leveren of mee te werken aan de verschillende events die er georganiseerd worden’, legt Abdullah uit. Elke avond zijn er activiteiten in het gebouw die mikken op culturele uitwisselingen. Workshops, danslessen, open muziekavonden, taallessen, story-telling avonden, etc.
“Het is een uniek project omdat het de enige plaats is in Berlijn waar op zo een speciale manier interactie plaatsvindt.”
Van experiment tot volwaardig project
Volgens Alma Balmes (27) zijn de helft van de vrijwilligers Berlijners. Zij was er van in het begin bij: ‘We hadden een lege kamer in Kreuzberg die we openstelden voor iedereen om te gebruiken. We wilden zien wat er zou gebeuren met zo een kamer. We merkten dat veel vluchtelingen gebruik maakten van de kamer. Het Refugio gebouw, dat voordien gebruikt werd door een organisatie die gevangenen re-integreerde, kwam op dat moment leeg te staan. We kregen onmiddellijk het idee om het over te nemen en in te zetten voor vluchtelingen’, verteld Alma. Het project kreeg veel steun van de buurtbewoners en is inmiddels uitgegroeid tot een ontmoetingspunt tussen vluchtelingen en locals. Ook toeristen worden aangemoedigd tot een bezoekje: ‘We organiseren sinds kort tourguides die vluchtelingen zelf geven’, stelt Alma.
Plaatsen in het gebouw zijn wel beperkt. Om een kamer te verkrijgen moeten vluchtelingen de Refugio-community overtuigen van hun creativiteit en gemeenschapszin. Toch is het project volgens Abdullah van onschatbare waarde. ‘Refugio is een uniek project omdat het de enige plaats is in Berlijn waar op zo een unieke manier aan interactie gedaan wordt. Ik raad mensen aan om de eerste stap te nemen. Spreek gerust een vluchteling aan en vraag naar hun verhaal. Zo bouwen we dialoog tussen mensen op.’
Refugio café: Lenaustraße 4, 12047 Berlin, Germany
Über den Tellerrand: Roßbachstraße 6, 10829 Berlin, Germany
Tekst & Beeld: Brent Geenen & Jeremy Van der Haegen
